سلول بنیادی از کجا گرفته می شود ؟
سلول بنیادی از کجا گرفته می شود در سال‌های اخیر، استفاده از سلول‌های بنیادی به یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی در پزشکی مدرن تبدیل شده است. از بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده گرفته تا جوان‌سازی پوست و درمان بیماری‌های مزمن، سلول‌های بنیادی نقش مهمی در آینده علم پزشکی ایفا می‌کنند. اما سؤال اساسی اینجاست: سلول‌های بنیادی از کجا به دست می‌آیند؟
سلول‌های بنیادی ویا ل‌های آماده ای هستند که قابل خریداری اند
در بسیاری از کلینیک‌ها، مراکز زیبایی و درمانگاه‌های تخصصی، سلول‌های بنیادی به شکل ویال‌های استریل آماده وجود دارند که از شرکت‌های معتبر دارویی خریداری می‌شوند. این ویال‌ها معمولاً حاوی سلول‌های بنیادی آماده استفاده یا فرآورده‌هایی مشتق از آن‌ها مانند فاکتورهای رشد (Growth Factors) هستند.
این محصولات پس از جمع‌آوری از منابع بیولوژیکی و طی مراحل آزمایشگاهی دقیق، در محیطی کاملاً کنترل‌شده آماده‌سازی می‌شوند. سپس با تاییدیه‌های بهداشتی وارد بازار می‌شوند و قابل استفاده در درمان‌های تخصصی پوست، مو، دندانپزشکی، ارتوپدی و سایر حوزه‌ها هستند.
روش‌های طبیعی و بیولوژیکی به‌دست آوردن سلول‌های بنیادی
اگرچه محصولات آماده در بازار موجودند، اما روش‌های طبیعی برای استخراج مستقیم سلول‌های بنیادی نیز وجود دارد. در ادامه به مهم‌ترین منابع بیولوژیکی این سلول‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. سلول‌های بنیادی جنینی (Embryonic Stem Cells)
منبع: جنین در مراحل اولیه رشد
ویژگی‌ها: توانایی تمایز به همه نوع سلول‌های بدن
کاربرد: تحقیقات پیشرفته در پزشکی بازساختی
سلول‌های بنیادی جنینی از جنین‌های ۳ تا ۵ روزه (مرحله بلاستوسیست) به‌دست می‌آیند. این سلول‌ها قدرت تکثیر و تبدیل شدن به هر نوع سلولی را دارند، از جمله سلول‌های عصبی، عضلانی یا پوستی. به همین دلیل در تحقیقات بنیادی و برخی درمان‌های آزمایشی کاربرد دارند. البته به دلیل ملاحظات اخلاقی، استفاده از این منبع در بسیاری از کشورها محدود شده است.
۲. سلول‌های بنیادی بند ناف (Umbilical Cord Stem Cells)
منبع: خون بند ناف نوزاد تازه‌متولدشده
ویژگی‌ها: قدرت ترمیمی بالا، بدون مشکل رد پیوند
کاربرد: درمان بیماری‌های خونی، نقص سیستم ایمنی، سرطان‌ها
یکی از غنی‌ترین منابع سلول‌های بنیادی، بند ناف نوزاد است. پس از تولد نوزاد، خون باقی‌مانده در بند ناف جمع‌آوری می‌شود و در بانک‌های سلول بنیادی ذخیره می‌گردد. این سلول‌ها قابلیت فوق‌العاده‌ای در بازسازی سیستم خونی و ایمنی دارند و در پیوند مغز استخوان نیز استفاده می‌شوند.
۳. سلول‌های بنیادی مغز استخوان (Bone Marrow Stem Cells)
منبع: مغز استخوان (به‌ویژه در استخوان لگن)
ویژگی‌ها: قدرت ترمیم خون و بافت‌های آسیب‌دیده
کاربرد: درمان سرطان خون، بازسازی مفاصل، ارتوپدی
مغز استخوان منبع سنتی و پرکاربرد سلول‌های بنیادی است. در این روش، با استفاده از سوزن مخصوص، مقداری از مغز استخوان بیمار استخراج می‌شود و سلول‌های بنیادی از آن جداسازی می‌شوند. این روش در درمان بیماری‌های خونی و پیوند سلولی بسیار رایج است.
۴. سلول‌های بنیادی چربی بدن (Adipose-Derived Stem Cells)
منبع: بافت چربی بدن، به‌ویژه شکم یا ران
ویژگی‌ها: دسترسی آسان، تعداد زیاد سلول‌های قابل استخراج
کاربرد: زیبایی، جوان‌سازی، ترمیم بافت‌ها
چربی بدن یکی از منابع بسیار قابل‌دسترس و کاربردی برای استخراج سلول‌های بنیادی است. در این روش که اغلب با لیپوساکشن انجام می‌شود، چربی از بدن استخراج و در آزمایشگاه پردازش می‌شود. سپس سلول‌های بنیادی استخراج‌شده برای درمان‌های زیبایی، جوان‌سازی پوست یا حتی ترمیم زخم‌های مزمن به کار می‌روند.
۵. سلول‌های بنیادی دندان شیری و پالپ دندان
منبع: پالپ داخل دندان شیری یا دندان عقل
ویژگی‌ها: قابلیت بازسازی بالا، غیر تهاجمی
کاربرد: درمان‌های آینده‌محور در پزشکی و دندانپزشکی
یکی دیگر از منابع نوین سلول‌های بنیادی، پالپ دندان‌های شیری است. این سلول‌ها به ویژه در کودکان قابل استخراج هستند و توانایی بالایی در تمایز به سلول‌های عصبی و استخوانی دارند. امروزه برخی والدین دندان شیری فرزندشان را در بانک سلول بنیادی نگهداری می‌کنند تا در آینده مورد استفاده قرار گیرد.
جمع‌بندی: از آزمایشگاه تا بدن — سلول بنیادی در خدمت درمان
همان‌طور که دیدیم، سلول‌های بنیادی هم به‌صورت ویال‌های آماده در دسترس هستند و هم می‌توان آن‌ها را از منابع طبیعی بدن انسان استخراج کرد. انتخاب منبع بستگی به نوع درمان، سن بیمار، شرایط جسمی و هدف مورد نظر دارد.
با پیشرفت علم، روش‌های غیرتهاجمی و مؤثرتری برای استخراج و استفاده از این سلول ها به وجود آمده‌اند و آینده پزشکی بازساختی بیش از پیش به این منابع حیاتی وابسته خواهد بود. اگر به دنبال درمان‌های نوین، جوان‌سازی، یا ترمیم آسیب‌های بافتی هستید، سلول‌های بنیادی می‌توانند یکی از گزینه‌های بسیار مؤثر و علمی برای شما باشند.